Nguyễn Lộ Trạch

Ông Nguyễn Lộ Trạch (1853-1898) là Chí sĩ yêu nước, nhà tư tưởng canh tân đầu thế kỷ XIX, quê tỉnh Thừa Thiên. Ông học rộng biết nhiều, nhưng không đi thi, chỉ quan tâm đến thời cuộc. Năm 1877, triều vua Tự Đức, nhân kỳ thi Đình, ông dâng tập Thời vụ sách (1), nhưng không được triều đình để ý. Năm 1882, quân Pháp đánh Hà Nội lần thứ hai, ông lại dâng tập Thời vụ sách (2), nêu lên sách lược cứu nước khẩn trương, đưa lên những đề nghị cụ thể, thiết thực, vẫn không được triều đình để ý. Năm 1892, nhân thi Đình có ra để hỏi về Đại thế toàn cầu. Ông thửa dịp trình bản Thiên hạ đại thế luận, vẫn bị bỏ qua. Ông chán nản, bèn di du ngoạn các nơi, gặp các nhân sĩ yêu nước đàm luận thời cuộc. Khi đến Bình Định, ông bị bệnh mất.